Uzun müddettir bilim dünyasının odağında olan ve pek çok insanın ömrünü kısaltan ya da sonlandıran kanser ile ilgili son vakitlerde birbiri arkasına umut veren gelişmeler kaydediliyor. Kemoterapi almadan tedavi olma, yalnızca ameliyatın kâfi olması, kullanılabilecek kolay bir ilaç, erken teşhis için geliştirilen kan testleri… Tüm bu gelişmeler de akıllara bir soruyu getiriyor: Nihayet kanserin sonu mu geliyor?
Bir organ yahut dokudaki hücrelerin sistemsiz olarak bölünüp çoğalmasıyla oluşan makûs huylu tümörlere kanser deniyor. Bedenin çeşitli bölgelerinde görülebiliyor. 2020’de global olarak yaklaşık 18 milyon kanser olayı teşhis edildi. Araştırmalara nazaran en yaygın kanser çeşidi göğüs kanseriyken, çabucak akabinde da prostat kanseri ve akciğer kanseri geliyor.
2020 yılına ilişkin bilgilere nazaran; dünya çapında 10 milyon insan kanserden hayatını kaybetti. Bu da her 6 vefattan birine kanserin neden olduğu manasına geliyor.
Bütün bu bilgiler ışığında bilim dünyasının kanser hastalığına deva bulma, engelleme çalışmalarını odağına alması şaşırtan değil. Bilhassa son vakitlerde, kanser tedavisi üzerine umut veren çalışmalar birbirini takip ediyor. Bu da nihayet insanlık tarihiyle neredeyse yaşıt olan hastalığın artık sonunun geldiğine dair umutları artırıyor.
Kanser ile ilgili yapılan son araştırmalardan ve geliştirilen tedavi metotlarından kimileri ise dikkat çekiyor:
AMELİYAT SONRASI KEMOTERAPİ ATLANABİLİR Mİ?
Yeni bir araştırmaya nazaran; kanser hastaları ameliyat sonrası kemoterapiyi atlayabilirler. Araştırmacılar, artık ziyanlı yan tesirleri ve gereksiz maliyetleri azaltmak için hangi kanser hastalarının bu tedaviden kaçınabileceğini kesin olarak iddia etmenin yollarını arıyor.
Yeni bir çalışmada, hangi kolon kanseri hastalarının ameliyattan sonra kemoterapiyi atlayabileceğini belirlemek için bir kan testi kullanıldı. Araştırmacıların bir kısmı da kimi düşük riskli göğüs kanseri hastalarının lumpektomiden sonra radyasyonu atlayabileceğini öne sürüyor.
YAN TESİRLERİNDEN KAÇINILABİLİNİR
Seattle’daki Fred Hutchinson Kanser Merkezi’nden Dr. Stacey Cohen, tabiplerin kemoterapiden nitekim yarar sağlayacağını düşündüğü hastalara odaklanması gerektiğini ve muhtemelen birtakım hastalar için gereksiz olduğu düşünülen kemoterapinin yan tesirlerinden kimi hastaların kaçınmasına müsaade verilebileceğini söyledi.
Birçok kolon kanseri hastasına, tedavi edilebilseler bile ameliyattan sonra kemoterapi veriliyor. İlaçlar mide bulantısı, anemi ve hafıza problemleri üzere yan tesirlerin ortaya çıkmasına neden olabiliyor. Fakat hangi hastanın bu tedaviye muhtaçlık duyup duymadığını belirlemek güç. Bilim insanları da bir kan testinin hekimlere yardımcı olup olamayacağını araştırdı.
Çalışma, kanser kolon duvarına yayıldığı için ameliyat olan 455 hasta ile gerçekleşti. Ameliyattan sonra bir kümeye, kalan kanser DNA’sını tespit etmek için tümörlerin genetik profiline nazaran özelleştirilmiş bir kan testi yapıldı.
YÜZDE 93’Ü KANSERDEN ARINDI
Bakımları kan testi tarafından yönlendirildi: Kanser belirtisi göstermiyorsa, hastalar kemoterapi almadı. Bu ortada hekimler, tümörün ve yakınındaki dokunun tahlilinin rehberliğinde, hastaların geri kalanı için kemoterapi kararı verdi.
Daha az hastaya kemoterapi uygulandı; oranlar yüzde 15’e karşı yüzde 28 olarak çıktı. Lakin her iki kümenin yaklaşık yüzde 93’ü iki yıl sonra kanserden arınmıştı.
Avustralya, Melbourne’deki Peter MacCallum Kanser Merkezi’nden Dr. Jeanne Tie, “Ameliyattan sonra kanser DNA’sının saptanmadığı hastalarda, kanserin nüksetme mümkünlüğü çok düşüktür, bu da kemoterapinin bu hastalara yarar sağlama mümkünlüğünün çok düşük olduğunu düşündürüyor” dedi.
Chicago Üniversitesi’nde akciğer kanseri konusunda uzman olan Dr. Everett Vokes, “Kemoterapiyi atlamak, kanserin tekrarlaması açısından kişiyi tehlikeye atmadan yapılabiliyorsa, kişinin ömür kalitesinde büyük bir fark yaratır” dedi.
MUCİZE İLAÇ TEDAVİSİ
Kanser tedavisi için yapılan bir öbür araştırma da bilim dünyasında çığır açan araştırma olarak tanımlandı. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bir düzineden fazla rektum kanseri hastasında, deneysel immünoterapi aldıktan sonra kanserlerinin kaybolduğu görüldü.
New York’taki Memorial Sloan Kettering (MSK) Kanser Merkezi’nden araştırmacılar tarafından yürütülen küçük bir klinik araştırmanın kesimi olan hastaların, dostarlimab ismi verilen deneysel bir ilaçla tedavi edilmelerinden sonra tümörlerinin yok olduğu gözlemlendi.
Denemenin ayrıntıları pazar günü New England Journal of Medicine’de yayınlandı.
Makale, dostarlimab tedavisi sonrasında kanserlerinin ortadan kalktığını gören rektum kanserli 12 hastanın sonuçlarını açıkladı. İştirakçiler, tedaviyi takiben standart kemoterapi, radyasyon tedavisi ve cerrahi tedavilerden geçmeleri gerektiği kanısıyla, altı ay boyunca her üç haftada bir dostarlimab aldı.
KANSER TARİHİNDE BİR İLK
Ancak araştırmacılar, kanserin sadece deneysel tedavi yoluyla temizlendiğini buldular. Tedavi, kanser tarihinde bir birinci olarak tanımlandı.
Devam etmekte olan araştırmada, en az 14 hastanın tümörlerinin yok olduğu ve hiçbirinin bu süreçte kıymetli yan tesirler yaşamadığı belirtildi. Standart radyasyon, cerrahi yahut kemoterapi tedavilerine gerek kalmadı ve iki yıla kadar kansersiz olan hastaların hiçbirinde kanser yine nüksetmedi.
Memorial Sloan Kettering Kanser Merkezi’nde yürütülen bu küçük çalışmanın sonuçlarının daha geniş bir hasta popülasyonuna genellenip genellenemeyeceği şimdi bilinmiyor.
Araştırmacılar, “Hangi hastaların immünoterapiden yarar görebileceği konusunda daha fazla bilgi sağlamak için sonraki denemeler, yaş, var olan şartlar ve tümör kütlesindeki heterojenliğini hedeflemeli” dedi.
MSK araştırmacıları, birebir formülün başka kanserleri yenebileceğini de araştırıyorlar ve mide, prostat ve pankreas kanserli hastaları inceliyorlar.
MEME KANSERİNİN İLERLEMESİNİ YAVAŞLATAN İLAÇ
Bir diğer gelişme de ABD merkezli ilaç şirketi Gilead Sciences’tan geldi. Trodelvy isimli göğüs kanseri ilacının üçüncü faz sonuçlarını kamuoyu ile paylaşan şirket, ilacın göğüs kanserinin ilerlemesini dikkat cazip bir biçimde yavaşlattığını duyurdu.
Amerikan Klinik Onkoloji Derneği’nin (ASCO) Chicago’daki etkinliğinde datalar kamuoyu ile paylaşıldı.
Kemoterapi olan 543 hastanın dahil olduğu üçüncü faz test sonuçlarını açıklayan yetkililer, hastalığın belli bir devir için yavaşladığını tespit ettiklerini açıkladı.
Araştırma kapsamında ilacı almayanlarda hastalık dört ayda ilerlerken, ilacı alan kümede ise hastalığın makul bir noktaya gelmesi 5.5 ay sürdü. Lakin ilacın akyuvar oranının düşmesi ve ishal üzere yan tesirleri olduğu da belirtildi.
AŞI, DEVA OLABİLİR Mİ?
Kansere karşı geliştirilen tedavi usullerinden biri de aşı oldu. Hayvanlar üzerinde yapılan başarılı testler sonucunda kolon, akciğer, göğüs, yumurtalık ve pankreas tümörlerini küçülttüğü gözlemlenen kanser öldürücü virüs, birinci sefer bir hasta beşere enjekte edildi.
Avustralya merkezli Imugene Limited tarafından geliştirilen projede, Vaxinia olarak bilinen bir virüs kullanıldı. Kullanılan virüs, sağlıklı hücreleri korurken kanser hücrelerini enfekte etmek, çoğaltmak ve öldürmek için tasarlandı.
Çalışmanın Faz 1 klinik denemesi, Amerika Birleşik Devletleri ve Avustralya’daki yaklaşık 10 bölgede metastatik yahut ileri katı tümörleri olan 100 kanser hastasında denenecek. Birinci denemenin yaklaşık 24 ay sürmesi bekleniyor.
Kanser tedavisi için bilim dünyası çalışmalarına devam ederken erken teşhisin hayat kurtardığına da sık sık dikkat çekiliyor. Pekala göz arkası edilmemesi gereken belirtiler neler?
DİKKAT, KANSER BELİRTİSİ OLABİLİR!
Bazı kanser cinslerinin erken evresini saptamak yahut teşhis etmek hayli güç olabiliyor. Sıralanan semptomlar, uygun huylu bir tümöre işaret edebilir yahut kanserle ilgisi olmayabilir, lakin uzmanlar bu belirtiler karşısında bir doktora görünmeyi öneriyor.
- Göğüs bölgesinde, uzunluğunda yahut genital gölgede yumru oluşması.
- Göğüslerde çukurlaşma, renk değişikliği yahut göğüs uçlarında akıntı üzere öteki değişiklikler görülmesi.
- Görünümü değişen benler.
- Şekil, renk yahut boyutta değişiklik olan benler.
- Sık sık ateş çıkması yahut enfeksiyonlar.
- Tuvalete gitme sıklığındaki değişiklikler, dışkı yahut idrarda kan olması.
- Açıklanamayan kilo kaybı.
- Yemeğin boğaza takılması, yutmada zahmet.
- Vücutta oluşan olağandışı morluklar.
- Kadınlarda olağan dışı kanama yahut akıntı.
- Kronik öksürük yahut ses kısıklığı.